Thuật Ngữ Đồng Hồ: Dây Tóc Silicon Là Gì?

Trước khi chúng ta cùng tìm hiểu về dây tóc silicon, chúng ta cần phải biết dây tóc đồng hồ là gì đã chứ?

Dây tóc đồng hồ cơ (hay còn gọi là hairspring) là một cuộn dây thép mỏng và nhỏ, được gắn cố định vào trung tâm của bánh xe cân bằng (balance-wheel), giữ vai trò như nhịp tim của những bộ máy chuyển động cơ học (Mechanical Movement). Phải là đồng hồ cơ mới được sao? Tất nhiên rồi! Nếu bạn có thể tìm thấy một chiếc đồng hồ pin sở hữu được thứ gọi là “dây tóc” này thì hoặc là đồng hồ giả cơ, hoặc là một biến thể cực hiếm nào đó trên thị trường.

Có lẽ sẽ có một vài người dù đã trải qua một thời gian dài sử dụng và thay đổi nhiều kiểu đồng hồ khác nhau nhưng mãi đến khi đọc bài viết này cũng chưa biết dây tóc đồng hồ (hay còn gọi là hair-spring hoặc lò xo cân bằng) là gì. Kỳ thực, nó cũng không phải một điều thú vị để tìm hiểu nhưng chắc chắn sẽ mang lại nhiều lợi ích cho bạn trong công cuộc bảo quản và chăm sóc cho chiếc đồng hồ của mình.    

Về cơ bản, dây tóc đồng hồ là một phần rất quan trọng của trái tim đồng hồ, là thứ đã tạo nên nhịp đập của bộ máy chuyển động bên trong mỗi chiếc đồng hồ cơ. Nó được cấu thành từ một lò xo xoắn chặt gắn liền với bánh xe cân bằng (balance wheel). Sự phối hợp của của sợi tóc và bánh xe cân bằng chính là sự hình thành của bộ chỉnh động (bộ dao động điều hòa). Nói một cách dễ hiểu, sở dĩ gọi nó là bộ chỉnh động vì nó có thể điều chỉnh dao động, thông qua đó nó sẽ gián tiếp chi phối tốc độ quay của các bánh xe giờ/phút/giây, thứ/ngày, v.v..

Tóm lại, phân tích một cách thô sơ thì dây tóc có tác dụng kiềm chế tốc độ giãn của dây cót, rồi từ đó bắt những cây kim giây/phút/giờ hay các chỉ báo khác phải hoạt động theo ý muốn của nó. Thế nếu như… sự vận động của bộ chỉnh động có sai lầm thì sao? Thì đồng hồ sẽ chạy sai chứ sao!

Đây là dây tóc khi không gắn vào bánh xe cân bằng

Nói một cách khoa trương thì bộ chỉnh động chính là một hệ thống sở hữu một lực phục hồi tương đương với lực dịch chuyển. Sở hữu đồng thời hai lực trái ngược nhau như thế sẽ tạo ra một thế cân bằng cho nó. Vì vậy, bộ dao động điều hòa có thể hoạt động lý tưởng trong môi trường chân không và dường như dao động mãi mãi. Nhưng ở Trái Đất này thì có bao nhiêu chỗ có thể có được môi trường chân không này? Thế nên nó sẽ chịu ảnh hưởng từ khác nhiều yếu tố như trọng lực, lực ma sát, từ tính,… mà bị tiêu thoát năng lượng dần dần. Chính vì thế mà nó cần phải nhận năng lượng từ dây cót. 

Ngoài lề một chút nhé, những yếu tố bất lợi kể trên chính là “sát thủ” của độ chính xác trong đồng hồ cơ đấy! Thế nên sẽ có những công việc mà bạn nên làm để chăm sóc tốt cho chiếc đồng hồ của mình. Tuy không thể triệt để chống lại các yếu tố ngoại cảnh này nhưng ít nhiều cũng sẽ giúp bạn giảm thiểu chi phí bảo dưỡng và sửa chữa đồng hồ.

Dây tóc đồng hồ cũng có lịch sử hình thành và phát triển sao? Dĩ nhiên rồi. Thậm chí còn là một đoạn dài lịch sử đấy! Nhưng để tránh lan man, ở đây Luxury Care sẽ nói nhanh qua về lịch sử của dây tóc đồng hồ và chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết hơn vào một đề tài cho ngày khác nhé?!

Dây tóc đồng hồ được hình thành lần đầu tiên dưới bàn tay của một nhà khoa học người Anh – Robert Hooke (1635 – 1703) vào những năm 1670. Kể từ đó, những người thợ chế tác dây tóc đồng hồ đã góp phần cải thiện đáng kể khả năng chấm công (đếm thời gian) của đồng hồ bỏ túi. Thậm chí có thể nói rằng đây là cột mốc đánh dấu cho việc: Đồng hồ bỏ túi có thể mang theo để sử dụng hằng ngày. Dây tóc ban đầu được làm bằng thép thô (không qua tôi luyện), rồi sau đó nó bị thay thế bởi thép cường lực hoặc thép cứng. Sự cải tiến này đã thêm các đặc tính chống ăn mòn cho dây tóc, nhưng sự tiêu thoát năng lượng quá nhanh vẫn còn là một vấn đề nan giải tại thời điểm này.

Nhà khoa học người Anh – Robert Hooke (1635 – 1703)

Nivarox, có ai thấy cái tên này khá quen mắt không? Đây là một hợp kim sắt-niken và cũng là tên của một công ty làm việc trực tiếp với hợp kim nói trên. Nivarox đã trở thành vật liệu được sử dụng rộng rãi nhất cho các dây tóc. Với đặc tính chống từ nhiễm, chống ăn mòn và chống gỉ, sẽ chẳng có gì lạ cho việc vì sao Nivarox lại trở nên phổ biến.

Tập đoàn Swatch đã mua Nivarox vào khoảng năm 1985 và từ đó trở thành một phần độc quyền trong kinh doanh dây tóc. Đại đa số các nhà sản xuất đồng hồ đều sử dụng dây tóc Nivarox. Nhưng trong thập kỷ gần đây, một số nhà sản xuất đồng hồ đã quyết định phá vỡ mối quan hệ với Tập đoàn Swatch và phát triển những dây tóc “in-house” của riêng họ.

Dây tóc in-house được sản xuất bởi Montblanc

Đương nhiên, các nhà sản xuất đồng hồ sẽ không chỉ dừng lại ở những dây tóc làm từ Nivarox này. Silicon (hay Silicium) là vật liệu “hot” nhất trong công nghệ chế tạo dây tóc ngày nay. Bản thân công ty Nivarox thậm chí cũng đang nỗ lực phát triển và cải tiến dây tóc Silicon cho các thương hiệu đồng hồ thuộc Tập đoàn Swatch như Omega và Breguet.

Dây tóc Silicon trong những chiếc đồng hồ Omega

Ulysse Nardin – hãng sản xuất đồng hồ đầu tiên giới thiệu một sợi tóc Silicon. Và tiếp tục nối gót phía sau là Patek, Rolex và Damasko. Việc phát triển dây tóc Silicon không phải một điều quá dễ dàng. Đã có một khoản chi phí R&D (research & development – nghiên cứu và phát triển) không hề nhỏ được rót vào các loại dự án này, nó dường như là một cái động không đáy và là một rào cản lớn đối với nhiều nhà sản xuất đồng hồ.

Dây tóc Silicon là loại dây tóc đồng hồ cơ được làm từ Silicon, nhằm tăng khả năng kháng từ tính, chống sốc nhiệt và các tác động ngoại lựa khác. Đây là một trong những bước tiến quan trọng dẫn đến sự ra đời của bộ thoát Co-Axial ngày nay do OMEGA nhiều lần cải tiến.  

Nhưng chúng tôi vừa giới thiệu với bạn rằng Nivarox sở hữu những đặc tính tuyệt vời cho hiệu suất của dây tóc, vậy tại sao phải có một bước chuyển mình sang Silicon? 

Silicon khi được gia công đúng cách, về cơ bản là một sự cải tiến vượt trội so với Nivarox. Chịu nhiệt độ, chống sốc, kháng từ trường – dường như không thể phủ nhận, Silicon là một sự lựa chọn tốt hơn hẳn. Nhược điểm chính là sự dễ vỡ của Silicon trong quá trình sản xuất. Hy vọng vấn đề này có thể giảm bớt khi các quy trình sản xuất được cải thiện.

Có lẽ ưu điểm ấn tượng nhất và có lợi nhất của Silicon là giảm thiểu chất bôi trơn cần thiết để giữ cho các bộ phận hoạt động tốt. Như chúng tôi đã giới thiệu ở đầu bài, một vài yếu tố ngoại cảnh bất lợi có thể là “sát thủ” của độ chính xác đồng hồ và là ác mộng trong công nghệ chế tạo đồng hồ. Tuy không thể làm cơn ác mộng này biến mất hoàn toàn, nhưng Silicon đã làm giảm đáng kể ảnh hưởng xấu và thậm chí có thể kéo dài tuổi thọ của đồng hồ từ 4-6 năm.

Những dây tóc này ít nhiều đóng vai trò như một bằng chứng cho sự hữu dụng và tiên tiến của các bộ phận làm bằng Silicon bên trong bộ máy đồng hồ. Và dường như nó cũng là một phần tương lai của ngành chế tạo đồng hồ. Sử dụng quá trình khắc ion phản ứng sâu (DRIE), nó rất có thể tạo ra bất kỳ bộ phận chuyển động nào của đồng hồ bằng Silicon. Với tất cả những lợi ích vốn có, sẽ không có gì ngạc nhiên khi thấy ngày càng nhiều bộ phận trong bộ máy được chế tạo từ Silicon. Và để các tính chất ấy sang một bên, nhiều nhà sản xuất đồng hồ đang tìm kiếm Silicon đơn giản như một cách để loại bỏ sự phụ thuộc và Tập đoàn Swatch Group. Có thể nói, chúng ta đang bước vào một giai đoạn mới trong ngành chế tạo đồng hồ cơ – một giai đoạn hy vọng sẽ được công chúng chấp nhận nhiều hơn và khiến giá trị của những chiếc đồng hồ cơ cao cấp lần nữa được khẳng định mạnh mẽ.

Luxury Shopping Care